1. Strony
  2. Teoria cz.1
  3. Teoria cz.2
  4. PDF-y
  5. CDR i teoria
  6. Ściągnij

 

Omówienie wyników próby

       Jeśli złom próbki wykazuje pęknięcia hartownicze (kontrola obróbki cieplnej) lub nie przebiega w płaszczyźnie symetrii karbu, próbę uważa się za nieważną. Przy przejściu próbki pomiędzy podporami, lecz niecałkowitym jej złamaniu, należy zaznaczyć w uwagach "nie złamała się". A otrzymaną wartość udarności podaje się w nawiasie.
       Pomiędzy udarnością a rodzajem złomu, istnieje pewna zależność. Dlatego obserwacja złomów ma duże znaczenie przy określaniu własności mechanicznych badanego materiału oraz rodzaju wad materiałowych. Rozróżnia się w tym przypadku trzy charakterystyczne rodzaje złomów:

  • Złom rozdzielczy - gdy pęknięcie nastąpiło przy znacznych odkształceniach plastycznych. Wygląd złomu - matowy i włóknisty (rys.10).
  • Złom kruchy - gdy pęknięcie nastąpiło bez widocznego odkształcenia plastycznego. Wygląd złomu - ziarnisty, błyszczący (rys.11).
  • Złom z rozwarstwieniem, wskazującym na anizotropowość materiału spowodowaną przeróbką plastyczną, na pasma zanieczyszczeń lub na inne wady materiałowe (rys.12)
  •  
     
    Rys.10 Złom rozdzielny.
     
     
    Rys.11 Złom kruchy.
     
     
    Rys.12 Złom z rozwarstwieniem.
     
           Złom oznacza się jak przy próbie rozciągania, dodając oznaczenie Cg (ciągliwy) przy złomie rozdzielczym, zaś K przy kruchym. Trzeci rodzaj złomu opisuje się słownie w uwagach.
           Złom rozdzielczy charakteryzuje duża udarność, której odpowiada duże wydłużenie i przewężenie przy statycznej próbie rozciągania (metale plastyczne), zaś złom kruchy - bardzo mała udarność (metale kruche). Wielkość udarności charakteryzuje zatem między innymi i własności plastyczne badanego materiału przy dynamicznym obciążeniu. Mała udarność materiału, który przy statycznej próbie wykazał własności plastyczne, świadczy o skłonnościach danego materiału do przejścia w stan kruchości przy obciążeniu dynamicznym. Jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne, gdyż zniszczenie danego elementu w czasie pracy zachodzi bez uprzednich odkształceń plastycznych. Dlatego też jednym z najważniejszych zadań próby udarności jest określenie skłonności danego materiału do przejścia w stan kruchości.
           Próba udarności ma duże znaczenie dla kontroli jakości obróbki cieplnej i plastycznej. Skłonność materiału do stanu kruchości (mała udarność) po obróbce cieplnej lub plastycznej, może być spowodowana wytworzeniem się struktury gruboziarnistej (przegrzanie, rekrystalizacja), kruchością odpuszczania lub też innymi wadami wynikającymi z nieprawidłowego przebiegu procesu ulepszania danego materiału. W podobny sposób wpływa na udarność zjawisko starzenia się stali.
           Ujemną stroną próby udarności jest duża zależność jej wyników nie tylko od własności mechanicznych badanego materiału, lecz i od warunków przeprowadzenia próby (szybkość obciążenia, temperatura, dokładność ustawienia próbki itp.) i wykonania samych próbek a w szczególności karbu.
           Działanie karbu jest wielorakie, wywołuje bowiem spiętrzenia naprężeń oraz przestrzenny stan naprężeń o dodatnich głównych naprężeniach (rys.13).
     
     
    Rys. 13 Składowe stanu naprężeń w pobliżu karbu
     
           Stosunek pomiędzy podłużnym i poprzecznym naprężeniem rośnie ze wzrostem ostrości i głębokości karbu. Naprężenia te ograniczają odkształcenia plastyczne materiału próbki, koncentrując je do niewielkiego obszaru tuż przy karbie. Powoduje to pochłonięcie energii uderzenia tylko przez ten niewielki obszar materiału, a tym samym zmniejszenie udarności.
           Wszystkie otrzymane wyniki w czasie próby, uwagi i spostrzeżenia odnośnie wykonania próbek, warunków przeprowadzania próby, opis złomu i wnioski, należy umieszczać w blankiecie ćwiczeniowym.