1. Strony
  2. Teoria cz.1
  3. Teoria cz.2
  4. PDF-y
  5. CDR i teoria
  6. Ściągnij

 

Próbki do prób udarności
 
      Polska norma PN-79/H-04370 przewiduje do prób udarności trzy typy próbek:
  • typu Mesnager (rys. 2),
  • typu ISO -Charpy U (rys.3) stosowaną do określania udarności materiałów bardzo ciągliwych,
  • typu ISO - Charpy V (rys. 4).
 
 
Rys.2 Próbki typu Mesnager.
 
 
Rys.3 Próbki typu Charpy V.
 
 
Rys.4 Próbki typu Charpy V.
 
       Jeśli z elementów nie można wyciąć próbki o szerokości 10 mm lub, jeśli złamanie próbki wymaga energii powyżej 300J, stosuje się próbki typu Mesnager i ISO - Charpy V o szerokości 7,5 mm lub 5,0 mm.
       Czasami, w przypadku specjalnych przepisów odbiorczych, stosowane są próbki o innym sposobie zamocowania oraz o innym kształcie i wymiarach niż przedstawiono to na rys.1do 4.
       Przykładowo, na rys. 5 przedstawiono sposób zamocowania oraz wymiary próbki typu Izoda. Próbka ta nie jest jednak objęta Polską Normą.
 
 
Rys.5 Przykład zamocowania i wymiary próbki typy Izoda.
 
       Liczbę próbek potrzebnych do badań, miejsce ich pobrania oraz położenie osi karbu i próbki ustalają normy przedmiotowe lub warunki techniczne.
       Odcinki próbne, z których wykonujemy próbki, należy wycinać "na zimno" na obrabiarkach do skrawania metali. Unikać należy przy tym miejscowego nagrzania lub zgniotu, które mogłyby zmienić własności próbki. Dopuszczalne jest wycinanie odcinków próbnych za pomocą palnika acetylenowego lub nożyc, ale należy wówczas przewidzieć taki naddatek przeznaczony do usunięcia za pomocą obróbki wiórowej, aby mieć pewność, że własności materiału samej próbki nie uległy zmianie.
       Obróbka samych próbek powinna być całkowicie wiórowa. W pewnych przypadkach, przewidzianych w normach przedmiotowych, dopuszcza się pozostawienie jednej z bocznych powierzchni surowej, a dla wyrobów o grubości nominalnej 10 mm i poniżej - obydwu powierzchni surowych. Gładkość powierzchni próbki wywiera pewien, choć nieznaczny wpływ na udarność.
       Karb wykonuje się za pomocą frezowania lub wiercenia i przecinania. Niedopuszczalne są na dnie karbu rysy wzdłużne widoczne nieuzbrojonym okiem, pochodzące od obróbki wiórowej. Promień zaokrąglenia i głębokość karbu mają bardzo duży wpływ na udarność próbki.
       Wyniki prób udarności są porównywalne tylko dla próbek o jednakowym kształcie.
       Nacięcie karbu na próbce wykonuje się w celu wywołania spiętrzenia naprężeń powodującego pęknięcie próbki wykonanej z materiału plastycznego. Przeprowadzenie próby udarności próbki bez karbu wykonanej z takiego materiału byłoby w ogóle niemożliwe, ponieważ próbka uległa by tylko zgięciu.
       Nie należy stosować do badań: próbek skrzywionych i z pęknięciami hartowniczymi, próbek z wgniotami i zadziorami na krawędziach.
       Próbę udarności stosuje się do złączy spawanych i zgrzewanych doczołowo o dowolnym kształcie.
       Badania udarności w tym przypadku ma na celu ocenę zachowania się złącza w warunkach sprzyjających kruchemu pękaniu pod wpływem dynamicznego działania siły na próbkę przy określonej temperaturze.
       Próbki do badań udarności wykonuje się z karbem typu ,,U", które są również rozmieszczone względem złącza. Próbki wykonuje się wg. Normy PN-79/M-69733.
 
 
karb na środku spoiny
 
 
na granicy spoiny i materiału
 
 
poza spoiną
 
Rys.6 miejsce umieszczenia karbu dla próbek spawanych.